Εγχώρια

Η τομάτα είναι φυτό της οικογένειας των Στρυχνοειδών ιθαγενές της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι το Περού. Από βοτανικής άποψης η τομάτα είναι φρούτο .  Όμως με βάση μια δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893, η ντομάτα προκηρύχθηκε ως λαχανικό.

Η ντομάτα χαρίζει γεύση, χρώμα και άρωμα και νοστιμίζει τα πιάτα μας.  Εκτός όμως από τη νοστιμιά της, είναι μια τροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά με ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό μας, σύμφωνα με τον Οργανισμό Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ).

Το αγγούρι είναι καρπός που προέρχεται από το έρπον και αναρριχώμενο ετήσιο φυτό της αγγουριάς Cucumis sativus-Σικυός ο ήμερος. Προέρχεται από την Ινδία όπου καλλιεργούνταν 3.000 χρόνια πριν. Είχε παρουσία στην Αρχαία Ελλάδα και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ύστερα, διαδόθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Εξωτερικά έχει χρώμα πράσινο, ενώ εσωτερικά ελαφρώς πράσινο ή λευκό. Συγκεντρώνει βιταμίνες όπως: C, B1, B2 Βιταμίνη Κ, Νιασίνη, Φυλλικό οξύ, Παντοθενικό οξύ και βιταμίνη Α που εντοπίζεται στη φλούδα. Αποτελεί ένα τρόφιμο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και χαμηλό σε θερμίδες! Με 15 θερμίδες ανά 100γρ ένα αγγούρι με βάρος περίπου 300γρ μας δίνει μόλις 45 θερμίδες. Καταναλώνεται ωμό, είτε σκέτο ή σε σαλάτα όπως η χωριάτικη σαλάτα. Χρησιμοποιείται ευρέως και στην κοσμετολογία.

Η μελιτζάνα είναι ποώδες, πολυετές φυτό του γένους Στρύχνον της οικογένειας των Στρυχνοειδών και καλλιεργείται για τον ομώνυμο καρπό της.

Στην Ευρώπη ήρθε μέσω του Βυζαντίου από τους Άραβες. Στην Ελλάδα έφτασε το 12ο-13ο αιώνα και από τότε αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της Μεσογειακής διατροφής.

Οι μελιτζάνες αποτελούν μια πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, ωφελώντας τον ανθρώπινο οργανισμό στην πρόληψη κατά της δυσκοιλιότητας. Επίσης, έχουν υποχοληστερολαιμική δράση, λόγω της ταυτόχρονης παρουσίας φυτικών ινών, τερπενίων και ανθοκυανίνης.

Η μελιτζάνα είναι πλούσια σε μαγνήσιο θρεπτική ουσία με οφέλη για τη σύσπαση των μυών, αλλά και την εγκεφαλική λειτουργία. Μάλιστα η παρουσία βιταμινών συμπλέγματος Β, προσδίδουν στη μελιτζάνα ιδιαίτερη σημασία σχετικά με την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Θ τη βρούμε σε κυρίαρχο ρόλο σε πιάτα των χωρών της Μεσογείου.

Τα κολοκυθάκια αποτελούν καρπούς της κολοκυθιάς, αγγειόσπερμο, δικότυλο, αναρριχητικό φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθοειδών . Οι κολοκυθιές είναι γενικά λαχανοκομικά φυτά και οι καρποί τους, τα κολοκυθάκια, ανάλογα με το είδος καταναλώνονται στη μαγειρική ή χρησιμοποιούνται για καλλωπιστικούς σκοπούς. Το κολοκυθάκι είναι ένα πολύ θρεπτικό λαχανικό, αρκετά πλούσιο όσον αφορά στα μέταλλα και τις βιταμίνες που σου δίνει. Ένα μέτριο κολοκυθάκι καλύπτει πάνω από 10% του μαγνησίου, του φωσφόρου, του καλίου και του μαγγανίου που χρειάζεται ένας μέσος άνθρωπος.

Οι πιπεριές (Capsium) είναι ένα γένος φυτών της οικογένειας των Στρυχνοειδών και της τάξης των Στυχνωδών. Είναι ιθαγενές της Αμερικής, όμως μετά την επονομαζόμενη Κολομβιανή Ανταλλαγή (Columbian Exchange) διαδόθηκε και καλλιεργήθηκε ανά τον κόσμο.

Στο γένος Capsium ανήκουν πάνω από 27 είδη, από τα οποία 5 καλλιεργούνται συστηματικά: C. annuum, C. baccatum, C. chinense, C. frutescens και C. pubescens.

Οι κλασσικές ποικιλίες που συναντούμε στην ελληνική αγορά, και εν γένει στη δυτική κουλτούρα, υπάγονται στο είδος C. annuum. Αυτές περιλαμβάνουν τόσο τις κλασσικές πιπεριές διαφόρων χρωμάτων, τις πιπεριές κέρατο (καυτερές ή μη), τις πιπεριές Φλωρίνης, αλλά και άλλες ξενόφερτες ποικιλίες όπως οι χαλαπένιο, οι αντσο κτλ. Οι απλές χρωματιστές πιπεριές (πράσινες, κίτρινες, πορτοκαλί ή κόκκινες) είναι καρποί φυτών της ίδιας ποικιλίας, μόνο που συλλέγονται σε διαφορετικό στάδιο ωρίμανσης, εξ’ ου και το διαφορετικό χρώμα. Η ενέργεια που αποδίδουν ανά γραμμάριο είναι περίπου 25 kcal/100 γρ. Είναι καλές πηγές καλίου, το οποίο τις κάνει ιδανική επιλογή για μείωση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης. Επιπρόσθετα είναι και πολύ καλές πηγές βιταμίνης C, έχοντας 1,5 φορά την περιεκτικότητα του πορτοκαλιού. Εκτός από το μεγάλο εύρος μικροθρεπτικών συστατικών που περιέχουν οι πιπεριές, τόσο σε ανόργανα στοιχεία όσο και σε βιταμίνες, έχουν και έναν εντυπωσιακό αριθμό φυτοχημικών ενώσεων, με αντιοξειδωτική δράση. Τα φυτοχημικά συστατικά είναι ομάδες ουσιών που δεν μπορούν να συντεθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό και, λόγω της αντιοξειδωτικής τους ικανότητας, μπορούν να καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες και να προστατεύουν από τη φθορά τα κύτταρα. Τα οφέλη για την υγεία να είναι σημαντικά. Οι πιπεριές λόγω του δυνατού αντιοξειδωτικού τους προφίλ, είναι σε θεωρητικό επίπεδο ιδανικοί σύμμαχοι στην υποστήριξη του οργανισμού σου όταν έχει να αντιμετωπίσει νόσους ή καταστάσεις που υποβάλουν τα κύτταρα σε οξειδωτικό στρες.

Το κρεμμύδι είναι ένα μυρωδικό, που καταναλώνεται σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Είναι ένα από τα παλαιότερα μυρωδικά, που δίνει γεύση και αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής. Τα κρεμμύδια συχνά χρησιμοποιούνται ως συστατικό σε πολλά φαγητά. Έχουν το πλεονέκτημα των χαμηλών θερμίδων, συνιστούν επομένως έναν καλό «σύμμαχο» στις δίαιτες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι κρεμμυδιών: κόκκινα, κίτρινα, λευκά και πράσινα, καθένα από τα οποία έχει μια ξεχωριστή γεύση, που ποικίλλει από πολύ δυνατή, μέχρι και ελαφρώς γλυκιά. Όσον αφορά στη θρεπτική αξία των κρεμμυδιών, είναι πλούσια σε μέταλλα και ειδικότερα σε ιχνοστοιχεία, όπως το σελήνιο (το οποίο σε συνδυασμό με τη βιταμίνη Ε αποτελεί ένα πιο αποτελεσματικό αντι-οξειδωτικό), συγκρινόμενα με άλλα λαχανικά. Επίσης, περιέχουν καλή ποσότητα βιταμίνης C, E και καροτένιο: 3 σημαντικά αντιοξειδωτικά. Σχετικά με τις ευεργετικές τους ιδιότητες για την υγεία, έρευνες έχουν αποδείξει την προστατευτική επίδραση των κρεμμυδιών έναντι του καρκίνου του στομάχου.

Τα πορτοκάλια ανήκουν στην οικογένεια των εσπεριδοειδών και έχουν καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα. Έχουν σφαιρικό σχήμα και η φλούδα, το άρωμα και η γεύση τους μπορεί να διαφέρουν ανά ποικιλία. Συγκεκριμένα η γεύση τους μπορεί να ποικίλει από ζουμερή και γλυκά έως πικρή ή ακόμα και ξινή. Οι πιο κοινές ποικιλίες είναι οι: βαλέντσια, μέρλιν, σαγκουίνι, σουλτανί, Χίου, Άρτας κα. Τα πορτοκάλια διατίθενται συνήθως από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη, με εξαίρεση ορισμένες ποικιλίες, που με τις κατάλληλες συνθήκες δίνουν καρπούς ακόμα και το καλοκαίρι.

Τα πλέον διάσημα φρούτα για την περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, η οποία είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, βοηθώντας στην προστασία των κυττάρων μας από πιθανές βλάβες και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Μόνο ένα μεσαίο πορτοκάλι έχει την ικανότητα να εξασφαλίσει την συνιστώμενη ημερήσια δόση της βιταμίνης C για ενήλικες.

Τα φυτοχημικά συστατικά των εσπεριδοειδών, όπου ανήκουν και τα πορτοκάλια βοηθούν στη ενίσχυση του ανθρώπινου οργανισμού και τον προστατεύουν από παθήσεις όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος, ενώ παράλληλα διαθέτουν αντιφλεγμονώδη, αντιική και αντιμικροβιακή δράση. Διακρίνονται επιπλέον για την περιεκτικότητα τους σε φυτικές ίνες, κάλιο, φλαβονοειδή, βιταμίνη C και χολίνη που υποστηρίζουν την υγεία της καρδιάς.

Το μανταρίνι είναι ο καρπός της μανταρινιάς (επιστημονικά: Citrus reticulata, Κιτρέα η δικτυωτή), ενός μικρού εσπεριδοειδούς δένδρου. Μοιάζει πολύ με το πορτοκάλι. Το σχήμα του δεν είναι σφαιρικό αλλά ελλειψοειδές. Τα μανταρίνια τρώγονται συνήθως ωμά ή σε φρουτοσαλάτες. Το δέντρο είναι πιο ανθεκτικό στην ξηρασία από ότι ο καρπός. Το δέντρο είναι αειθαλές, ευαίσθητο και εύκολα καταστρέφεται από το κρύο. Είναι ένα εξαιρετικά θρεπτικό φρούτο με πληθώρα βιταμινών, φαινολών, φλαβονοειδών, καροτενοειδών, φυτικών ινών και μετάλλων, παρέχοντας οφέλη σε καίρια θέματα υγείας όπως είναι ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά και η παχυσαρκία.
Το μανταρίνι μοιάζει με το πορτοκάλι, παρότι είναι λιγότερο πλούσιο σε μεταλλικά άλατα. Η παρουσία αλάτων βρώμιου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Επίσης, ο φλοιός του μανταρινιού έχει θεραπευτικές ιδιότητες, διευκολύνει την πέψη και κάνει καλό στην κοιλιά. Σύμφωνα με μελέτες, η κατανάλωση του φρούτου μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του ήπατος, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά και διαβήτη. Το μανταρίνι και οι παραλλαγές του (κλημεντίνες, satsuma, tangor) είναι όλες πλούσιες σε καροτινοειδή. Τέλος, αποτελεί μεγάλη πηγή καλίου και βοηθά τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Ένα φρούτο με μεγάλη ιστορία. Ήρθε στον κόσμο με τους πρωτόπλαστους που, παρά τη θεϊκή εντολή, το έφαγαν για να αποκτήσουν τη γνώση. Η Ελληνική μυθολογία βρίθει από αναφορές στα μήλα.

Τα «μήλα των Εσπερίδων» λεγόταν ότι εξασφάλιζαν νιότη και αθανασία. Προσφέρθηκαν στην Ήρα ως γαμήλιο δώρο όταν παντρεύτηκε τον Δία και τα προτιμούσαν ιδιαίτερα στις αθηναϊκές γαμήλιες τελετές. Το «μήλο της έριδος», στην ουσία μήλο της επιλογής, προσφέρθηκε από τον Πάρη στην Αφροδίτη και ήταν αφορμή να ξεσπάσει ο Τρωικός πόλεμος. Τα μήλα που ανακάλυψε ο Μέγας Αλέξανδρος αποτέλεσαν σύμβολα μακροζωίας, ενώ ένα μήλο ήταν η αφορμή να αναπτύξει ο Νεύτωνας το νόμο της βαρύτητας.

Τα μήλα συνιστούν μια πλούσια πηγή θρεπτικών συστατικών και περιέχουν υψηλά επίπεδα πολυφαινολών και άλλων φυτοχημικών. Παρέχουν πλήθος βιταμινών όπως ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), βιταμίνη Κ, βιταμίνη Α, πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6) και κάλιο.

Όσον αφορά τα μάκρο-θρεπτικά συστατικά του, είναι πλούσια σε υδατάνθρακες. Δεν περιέχουν καθόλου λίπος (ούτε χοληστερίνη) και περιέχουν περίπου 0,3 γραμμάρια πρωτεΐνης και αποτελούνται σε μεγάλο ποσοστό από νερό, περίπου 84%. Η κατανάλωση ενός μήλου αντιστοιχεί σε μια μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών, περίπου 4,5 γραμμάρια.
Είναι μια καλή πηγή αντιοξειδωτικών, καθώς έχουν το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο αντιοξειδωτικής δράσης σε σύγκριση με άλλα φρούτα.

Η φράουλα ανήκει στην οικογένεια των Ροδίδων (Rosaceae) και συνανατάμε 15 περίπου είδη φράουλας στις βόρειες εύκρατες περιοχές. Το πιο πιθανό είναι ότι κατάγεται από την Χιλή. Η φράουλα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο με τις Η.Π.Α. να έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως.

Στην Ελλάδα γνωρίζουμε και καταναλώνουμε κυρίως την ευρωπαϊκή φράουλα που την συναντάμε και αυτοφυή σε λοφώδεις, δασώδεις και ημιδασώδεις περιοχές. Ο καρπός της άγριας αυτής φράουλας είναι μικρός, εξαιρετικά γλυκός και νόστιμος.

Η φράουλα καθίσταται πολύτιμο τρόφιμο εξαιτίας της περιεκτικότητάς της σε φυτοχημικές ουσίες και βιοενεργά συστατικά. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα φλαβονοειδή (ανθουκυανίνη, κατεχίνη, κουρσετίνη και καμπεφερόλη), οι πολυφαινόλες και τα φαινολικά οξέα όπως το ελλαγικό οξύ. Τα θρεπτικά αυτά συστατικά δρουν από κοινού και προσφέρουν πολλά οφέλη στην ανθρώπινη υγεία. Μεγάλη είναι η συμβολή της στην προστασία και επιδιόρθωση βλαβών του DNA, καθώς και στη ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό, την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων καθώς και στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού. Οι φράουλες, πλούσιες σε κάλιο και μαγνήσιο, συμβάλλουν στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης που προκαλείται από την αυξημένη πρόσληψη νατρίου και διάφορους άλλους παράγοντες κινδύνου. Επιπλέον, αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, μίας από τις σημαντικότερες βιταμίνες για την λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Το αχλάδι (Pyrus communis) είναι ο καρπός της αχλαδιάς. Από τη σκοπιά της βοτανολογίας είναι ένα "μούρο" που ανήκει στην οικογένεια των δέντρων Rosaceae, στο γένος Pyrus. Μερικές γνωστές ποικιλίες είναι οι κοντούλες, τα κόσια, τα κρυστάλλια ή βουτυράτα, οι σάντες, τα habatefetel, τα Kaiser, τα passacrassana και τα Packham's Triumph. Στην Ελλάδα οι συχνότερα απαντώμενες ποικιλίες είναι τα κρυστάλλια και οι κοντούλες.
Τα αχλάδια είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά όπως φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά, μέταλλα και βιταμίνες, ενώ έχουν λίγες θερμίδες, χαμηλή οξύτητα και πολύ χαμηλή αλλεργιογόνο δράση. Το μεγαλύτερο μέρος των φυτικών ινών του αχλαδιού είναι μη διαλυτοί πολυσακχαρίτες (NSP). Επιπροσθέτως, τα αχλάδια αποτελούν καλή πηγή μετάλλων όπως ο χαλκός, ο σίδηρος, το κάλιο, το μαγγάνιο και το μαγνήσιο, καθώς και βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως η ριβοφλαβίνη και η πυριδοξίνη.

Η συμβολή του αχλαδιού στην υγεία είναι σημαντική καθώς η περιεκτικότητα του αχλαδιού σε φυτικές ίνες παρέχει προστασία έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου, στην ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι φυτικές ίνες, στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, συμβάλλουν στη μείωση του σωματικού βάρους και των επιπέδων LDL χοληστερόλης.

Η Κίνα θεωρείται η χώρα καταγωγής του ακτινιδίου από τα αρχαία χρόνια, ενώ στην σημερινή εποχή καλλιεργείται σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο όπως Γαλλία, Ιταλία, Νέα Ζηλανδία, Αμερική αλλά και Ελλάδα. Στην Ελλάδα, οι κυριότερες περιοχές καλλιέργειάς του είναι η Πιερία, η Λάρισα και τα Χανιά. Το ακτινίδιο ανακαλύφθηκε από τον Hayward Wright ο οποίος του έδωσε και την επίσης γνωστή ονομασία του ως κίουι (Kiwi).

Το ακτινίδιο αποτελεί ένα από τα πιο εξωτικά και τροπικά φρούτα, ενώ παράλληλα είναι ένα από τα μοναδικά ίσως φρούτα που προσφέρουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών με την κατανάλωση ενός και μόνο τεμαχίου. Έχει γλυκόξινη γεύση, ενώ όσον αφορά την εμφάνισή του, εξωτερικά ο φλοιός του έχει χρώμα καφέ, ενώ εσωτερικά είναι πράσινο με μικρούς μαύρους σπόρους. Το ακτινίδιο είναι το πλουσιότερο φρούτο σε βιταμίνη C, παρόλο που ο περισσότερος κόσμος θεωρεί λανθασμένα το πορτοκάλι. Η κατανάλωση ενός και μόνο ακτινιδίου, μπορεί να καλύψει τις ημερήσιες ανάγκες μας στην βιταμίνη αυτή. Η βιταμίνη C αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό, το οποίο βοηθά στην καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών, καθώς επίσης και στην παραγωγή κολλαγόνου, για τη διατήρηση της υγείας του δέρματος.
Επιπρόσθετα, το ακτινίδιο αποτελεί εξαίρετη πηγή των λιποδιαλυτών βιταμινών Α και Ε, οι οποίες με την σειρά τους επιβραδύνουν την διαδικασία της γήρανσης και προστατεύουν τα κύτταρα από φθορές. Άλλες πολύ σημαντικές βιταμίνες που βρίσκουμε στο ακτινίδιο, είναι οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες βοηθούν σε μεγάλο βαθμό στην υγιή λειτουργία του εγκεφάλου αλλά και το φυλλικό οξύ, το οποίο παρεμποδίζει τις γενετικές ανωμαλίες στα έμβρυα.

Παράλληλα με τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία κατέχουν υψηλή θέση στην θρεπτική αξία του ακτινιδίου. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι το κάλιο, το μαγνήσιο, το ασβέστιο, ο φώσφορος, ο σίδηρος, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος. Το κάλιο βοηθάει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και περιέχεται στο ακτινίδιο σχεδόν στην ίδια ποσότητα που περιέχεται και στην μπανάνα. Ο φώσφορος και το μαγνήσιο δρουν κοινά για την καλύτερη υγεία των οστών και των δοντιών. Ενώ, η βιταμίνη C που περιέχει το ακτινίδιο, βοηθάει στην καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου. Επιπρόσθετα συστατικά τα οποία περιέχονται στα ακτινίδια, είναι οι φυτικές ίνες, το νερό, τα ω3 και ω6 λιπαρά και πολλά ισχυρά αντιοξειδωτικά. Μια από τις πιο διαδεδομένες ευεργετικές ιδιότητες του ακτινιδίου είναι η διουρητική δράση του, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στις φυτικές ίνες που περιέχει.